Bir kitabı bitirdiğinizde bıraktığı duyguyu yeniden aramak gibi… Bilgisayarlar da milyarlarca veri arasında benzerlik peşinde koşuyor. Yeni bir algoritma ise bu arayışı 40 kat hızlandırıyor.
 

Dijital dünyada her şey sayılara dönüşüyor: Fotoğraflar piksellere, sesler frekanslara, yazılar ise sayı dizilerine… Peki, bu sayılar arasında benzerlikleri bulmak nasıl mümkün oluyor?
 

Araştırmacı Vahab Mirrokni ve ekibinin geliştirdiği Yerelliğe Duyarlı Karma (LSH) adlı yöntem, bu soruya çarpıcı bir yanıt veriyor. Milyarlarca veriyi tek tek karşılaştırmak yerine, verileri matematiksel özetlere dönüştürüyor. Bu özetler sayesinde bilgisayar, hangi verilerin birbirine yakın olduğunu hızla anlayabiliyor.


LSH Nedir?
Yerelliğe Duyarlı Karma (Locality Sensitive Hashing - LSH), büyük veri yığınlarında benzer öğeleri hızlıca bulmaya yarayan bir algoritma.
 

• Nasıl Çalışır?
  Verileri doğrudan karşılaştırmak yerine, her veriyi kısa bir “özet vektöre” dönüştürür. Bu özet, orijinal verinin temel özelliklerini korur.
   
• Avantajı Ne?
  Tüm veriyi tek tek taramak yerine özetler üzerinden kıyaslama yaparak 40 kata kadar hız sağlar.
   
• Nerede Kullanılıyor?
  Arama motorları, müzik öneri sistemleri, görsel tanıma uygulamaları ve büyük veri analizlerinde.

Örneğin, arama motorlarının aynı konuyu işleyen cümleleri bulması ya da müzik uygulamalarının benzer şarkılar önermesi bu teknolojiyle mümkün hale geliyor. Üstelik yapılan deneylerde LSH, geleneksel yöntemlere göre 40 kata kadar daha hızlı çalıştı.
 

Bu yenilik, bilgisayarlara adeta “benzerlik sezgisi” kazandırıyor. İnsanların hislerle bulduğu ortaklıkları, makineler artık matematiğin diliyle ve olağanüstü bir hızla keşfedebiliyor.
 

İranlı bilim insanı Dr. Vahab Mirrokni, bilimin asla bireysel bir yarış değil, kolektif bir yürüyüş olduğunu her fırsatta vurguluyor. Bilgi ve İletişim Bilimi ve Teknolojisi alanında, kararlı dağılımlar üzerine yaptığı öncü çalışmalarla layık görüldüğü 2025 Mustafa (s.a.v.) Ödülü, bu anlayışın en güçlü tezahürü oldu. Tahran’da düzenlenen ve “Doğunun Nobel’i” olarak anılan Mustafa Prize Week kapsamında takdim edilen bu ödül, yalnızca kişisel bir başarıyı değil; güven, iş birliği ve ortak akılla şekillenen bir bilim yolculuğunu da taçlandırıyor.
 

2025 Mustafa (s.a.v.) Ödül Haftası, 6 Eylül’de başlayıp 8 Eylül 2025’te sona erecek. Dünyanın dört bir yanından gelen seçkin akademisyen ve bilim adamlarının konferans ve seminerleriyle devam eden bu büyük etkinliği, yine dünyanın dört bir yanından gelen gazeteciler yakından takip ediyor. Adeta bilimin kalbinin attığı bu haftada, gözler ve kulaklar bu etkinlikte. Programın sonunda ise, insanlığa yön veren bilim adamları hak ettikleri ödülleri görkemli bir törenle alacaklar.


Diğer gelişmeler ve ayrıntılar için bizi takip etmeye devam edin…